Barndomsminner!

Av Doris Elin Bratland.

Lervig 1967 Byarkivet. Rennesøygata i front. Siriskjæret ligger rett utfor Straen.

Sidevisninger: 277

Te adle så gidde å lesa dette. Eg har bytta navn på ein del impliserte for sikkerhets skyld. Familien min får leva med at de e i slekt med meg.

Eg va så heldige at eg hadde verdens beste mormor og morfar. I dag ville vel ungane ha kalt han morfar for kuule! Han elska, sang og musikk, turn, roing, Viking å all slags idrettar. Hu mormor va hekta på bedehus og avholdsbevegelse. Va hu ikkje i Bergjelandsgadå på oppbyggelse, så va hu på Lervig bedehus på et eller aent. Hu va ansatte så kokka hos Frelsesarmeen, og om fri sundagane i april – mai va det konfirmasjonar, og brylluper hu dreiv å kokte for. Hu va sterke tilhengar av “Hvide bånd”. Me bodde på andra sidå av byen, men nå helgå kom va me på plass hos mormor og morfar. Hu mamma va jo sjømannskåna, og då konne me jo vera kor me ville uden å ta det opp te drøfting. Mamma gjorde regnskapet for han morfar, og skreiv anbudå.

Me hadde det gyseligt kjekt hvis me va adle syskenbarnå, fira i talet! Men det va Arild og eg så stod for det mesta så va halgale eller bare gale. De to andre, hu Brit og han broremann va någe tåligare av seg.

Han morfar konne spytta i modvind, han måtte det nå me va ude og satte lina, garn eller teiner. For så han sa, nå alt e komt i sjøen må me ha fiskalykka, den sikraste måden e å spytta ein bådlengde, det sama når du tar det opp. Eg fekk ikkje lov, jenter gjårr ikkje sånt. Men aldri kom me tomhendte fra sjøen og hjem. Han konne slå hjul, og lyfta seg sjøl opp på høyre tommel uden å vera i golvet. Det løgnaste va at han konne fortella byhistorie udifra malarbokså si, me pekte bare på ein flekk så fekk me historien om et hus. Bare så synd at ingen av oss huske alt.

Han hadde alltid tømmermannsblyant, Kongen av Danmark og sneipar av Karva blad i lommen.

Han va den einaste morfaren i byen så legte me oss ongane å konne adle legane bedre eller oss. Lagde eg sorpekager f.eks. så konne han smaga på de og sei at de mangla ein “tanke” med kardemomme. Han hadde ikkje greia på krydder, det ska eg fortella mer om seinare.

Ein gang skolle me på kinas, han og eg. Me gjekk øve Storhaug, for han skolle visa meg det finaste huset i heile byen. Ikkje et vindu e likt sa han, det e Mauritzen så bygde det, men Øgreiden tegna det, å eg, sa han va med på heila framdriftå. Eg og kompissane mine, me sprang erend for bygningsfolkå for å få me oss mest muligt! Han morfar e liga gammale så Viking, så dokker forstår han gjekk på skolen då di bygde det huset. Så fortalte han at der va plass te eit heilt 17. mai tog i trappå inne. Stakkars mann tenkte eg, så innbille seg at eit 17. mai tog får plass inne i det huset. Så gjekk me videre, kom ner med Poltikammeret, passerte Petrikjerkå, opp Nygadå. Då me stod i køen udforbi verdensteateret for me skolle se “Snehvit og de syv dverger” av Walt Disney, då begynte han å fortella om Verdensteateret, Håndverkaren og hotel Nordstjernen, så hette Føniks før i gamle dagar, så va det fysta hotellet i byen med telefon på rommå. Håndverk og Industriforening hadde kjypt det, for å holda mødene sine der sa han. Han va ganske enkelt hekta på bygningar den maen. Nå filmen begynte, så begynte han og, se di fargane, se di bevegelsane, høyr den musikken, gå an. Eg skjemtes meste av maen, så begeistra så han va av allslags. Då filmen va ferdige, sport an om me ikkje konne se an ein gang te. Eg va liga holden, men han lovte meg smørbrød på Promenaden ittepå, å då sa eg selvfølgeligt ja.

Promenaden va ganske stilige, med kvide dugar og bestikke va meste så sylvtøy. Me hadde kver sitt Regesmørbrød og ei Solex på deling. Den brusen va lagde av ein avholdsmann, og hu mormor kjypte bare den hvis det va hu så handla. Han morfar va litt romsligare sånn. Eg støtte ikkje sagen alltid sa han, men eg støtte kånå av og te. Då me gjekk hjem te na mormor ittepå gjekk med Pedersgadå. Petrikjerkå sa han, tegna av Von der Lippe. Han konne tegna maen, men så slapp han jo og betala na. Det va ei kjerkå før her, ei lidå trekjerka så han Magnus Lagabøtar hadde satt opp, eingang han va innom ein tur for på ladestedet. Han morfar sang tri vers så ska stå på kjerkeklokkene i Petrikjerkå, men det huske eg ikkje. Så gjekk me videre inn igjønå. På slutten av gadå fortalte han om Reperbanen te Berentsen, den bygningen va øve 300 meter lange, gjekk heilt fra Pedersgadå te langt inni krysset Johhannesgadå, Avaldsnesgadå. Banen blei bygde eit år før far min blei fydde sa han, i 1865, å så blei han reven, eit år før far min død.

Eg va leie av byhistorie, og ville veda korfor han va så hekta på kinas. Tegnefilmar sa han. De må tegna hondrevis av forskjellige tegningar, for at filmen ska bli levande, det e gyseligt med arbeid bag ein tegnefilm. Ja, eg vett det sa eg, men du e jo hekta på sånnen aen film og. Å, ja sa han, det e så herligt å komma seg vekk i fra kverdagen å oppleva någe udenfor deg sjøl. Før va det stumfilm! Eg kan huska ein gang mormor og eg va på Kinas. Nå forstod eg at han va ude på skrøning. Hu mormor på kino! Du må ikkje lyga morfar, sa eg, hu mormor har aldri vært på kino. Han lo litt, å jo du. Då eg begynte å sjangsa på na, innviterte eg na med på kino, i den tidå så gjekk aldri ei jenta aleina med ein gutt på kinas, så me hadde na Maria på slep. Nå forstod eg at han va ude på glassisen, Maria og mormor va kjente på adle byens bedehus, avholdsforeningar og andre oppbyggandes ting. Du tulle sa eg, ingen av di to vett kordan ein kinas ser ud på innsidå. Han morfar humra, å jo du, det va endå te ein film med han Rudolf Valentino i hovedrollen, og akkorat nå han skolle kyssa hu så hadde hovedrollen, måtte hu Maria få åndenød. Måtte jo regna med någe, hu hadde snørt så hardt med korsett og snørestyvlar at hu Dagny måtte vera med na ud å løysa på litt av det. Eg fekk med meg slutten eg altså la han te.

Eg tvilte sterkt på sannheden i dette, men lurte på om han hadde hatt na med på kinas seinare. Ja, sa han, men hu sovna! Jo då va eg med, hu ligte jo ikkje å sitta å ingenting gjårr, å eg trorikkje det va tilrådeligt å ha spøde eller hekle med seg på kino. Då me kom hjem stod hu mormor på trappå å lurte på ka me hadde bedreve heile dagen. Jo, sa eg, me har vært på kinas, og på Prommenaden å spist regesmørbrød, å han morfar gjorde alt heilt rektigt. Han blunka te serveringsdamå. og ga na veldigt med driks. Han morfar blei heilt øvegidde å blei mållause, hu mormor holdt på å gå i trappå. Ka seie du badn sa han morfar. Kor har du sånt någe tull ifra? Jo, du ser det at då eg va med han Valentin ifra Karmøynå einagn, då va han å eg på kafe nere i Holland ein plass, og då sa han Valentin, at adle kjekke norske guttar blunke te serveringsdamene og gir rigeligt med driks. Det e det felaste sa di to i lag. Så måtte hu mamma ud på kjykken, å der fekk hu beskjed om å la vera å ta di ungane med seg rondt adle plasser ihvertfall te sjyss, di lære jo bare hendesløyser sa han morfar. Hu mamma smugglo, ja du har vel ikkje enerett på hendelsløyser far.

Ein ittemiddag kom hu mormor sprettane opp trappå, og slengd av seg kåbå, men ikkje hatten, hu satte igang med någe så såg ud så brøddeig. Så sa hu at Arild og eg fekk fylla na bort på fabrikken, for hu hadde nådd i någen kartongar med 2 sortering. For di så ikkje e innvidde så e det hermetikkboksar uden edikett. Me fylde na og bar kver vår liden kartong, sjøl bar hu to for ligevektå sin del sa han Arild. Då kvelden kom hadde hu steikt rundstykker og kokt egg, svære rundstykker så bare hu lagde i heile byen å oppå eggå va det druse med sild og ansjos. Han onkel sa; fysteklasses itte at han hadde forsynt seg med det fysta halva. Nei, sa han Arild, 2 klasses ! Hadde auer kont dreba, så hadde han Arild vore døde tenkte eg. Ka slags tull e dette sa onkel og moster, det e fysteklasses me vil ikkje ha sånt snakk! Nei vel sa han Arild, men voksne folk må vera møje løgne, for eg å jentungen va med å bar hjem någen kartongar me 2 sortering i dag, å nå nå me ska spisa det, så e det plutseligt blitt fysteklasses, kordan forklare dokker den skrønå?

Han morfar va gyseligt flinke te å tegna, han tegna fine tegningar bagpå tapetprøvane så me ungane fekk fargelegga. Så lagde han mynster te dugar å andre ting. Hu mormor hadde alltid nakkapuder med mydlåverk på sengene, men ingen fekk ligga med di med rettå opp, di skolle snus. Ein kveld han morfar la seg før na mormor, så sporte hu om han hadde snudd nakkapudå. Nei sa han, det gjårr du nå med einaste gang sa hu. Javel, sa han sånn passeligt snurten, kan du fortella meg korfor det e så viktigt å snu nakkapudene sa han. Ja sa hu, du ser alt det løgna med hårvatn og krem så du har i håve, sette stygge flekkar, og det e lettare å skifta bagstykke eller alt det arbeide med mydlåverket- Å, sa han innpå kammerset. Her står det ” Alt av Naade”, hadde eg visst om denne sjauen då eg tegna mynsteret te deg så sko eg ha skrevet “Alt med Maade”. Det svarte hu på kjykkenet, det kan du få tegna på nattkjolen min. Eg hørte bare latterbrølå te an morfar der eg satt i stuå å varmde beinå mine att med koksovnen! Eg forstod ikkje ka han lo av, og då eg sporte mamma, begynte hu og å le, å va heilt øvegidde ka morå hadde sagt.

Nå eg va heilt liden då bodde me hos mormor og morfar, å va hu mormor i kjellaren å arbeidde enten med lefsebaging eller klevask, så måtte eg snakka eller synga heilå tidå nå eg va ude i gården. For så hu sa, eg må hørra deg heilå tidå ellers blir eg redde! Eg konne ikkje synga, av heilå slektå så e eg det mest tonesvaga så finst, men eg va fele te gje lyd fra meg, og hu mormor brydde seg ikkje om ka eg sang eller ka tone det va. Eg konne f.eks. synga Nisser og dverger bygger i berger, når di blir modne så faller di ned. Ein gang på Lervig bedehus på ein basar va diakon Lunde veldigt ivrige for å få opp ein unge te å synga ein sang. Premien va ei bog så hette “Bokti det er meg”. Eg visste om mange sangtalenter med sidå av meg, men di va visst litt blyge av seg. Eg tenkte som så tror eg, at eg konne jo fyssta verset av Min båt er så liden. Dessuden konne vel ingen død av det, så eg tog av meg skonå og steig opp på stolen, itte så publikum va rolige, så dikta eg et par nye vers om gevinstane og hattane te di så satt å hørte på med svære auer!

Någen må ha bisla, for me et så står hu mormor i dørå, eg datt ner av stolen, eg fekk premien og ingen klapte og ingen lo. Men bogå fekk eg! Då me kom hjem sa hu mormor at neste gang hu sko ha den jentungen med seg på bedehuset så fekk ein av di vera med å se itte! Å, sa han morfar, du ska få meg te møje Dagny, eg ska symma øve Byfjorden, men på bedehuset får du meg ikkje. Ikkje meg heller sa hu mamma, men eg symme ikkje lengre enn te Marøynå. Ja då får dokker læra den ungen folkaskikk. Forrige gang delte hu ud madpåsane samen med sangbøgene før basaren va åbna, å idag står hu på ein stol å synge så heile bydelen komme te snakka om det! Han morfar lo, nå sa han henvendt te meg. Eg ska læra deg ein franske! Då smalt det i kjykkenbenken, nei nå gjer eg opp, ka slags unoter e det nå du ska te med. Roa, deg Dagny, me løyse dette sa han. Så sa han at siden eg ikkje va så gyseligt gode i sang så konne eg læra meg å deklamera dikt! Det syntes eg va herligt! Deklamera! Jysses for et fint ord. Så han begynte med det sama. Det bodde en underlig gråsprengt en på den ydderste nøgne ø, o.s.v. Eg hadde lært 3 eller 4 vers då eg skolle ha ein prøve.

Det va bare det at i mydlåtidå så hadde eg lært et nytt ord. Det va han morfar så kom hjem å fortalde at Læregutten hadde detonert ei bomba, det blei bryllup te våren, men før stadioen åbna. Det va ikkje så godt for et badn å forstå alt det løgna så voksne folk snakkte om. Me hadde saltsprengde fisk te middag den dagen, og det va det besta eg visste så eg gjekk vel å tenkte på den gode maden då prøven skolle gjønåførast. Eg opp på den puffen så va lågaste, så begynte eg; Eg hette Doris Elin å kan ikkje synga, men eg ska detonera et dikt te dokker: Det bodde en underlig saltsprengt en på den ydderste nagne ø. Det e vel ikkje nødvendigt å fortella at familien lo i ei uga ittepå å at eg aldri kom te å læra adle 42 vers av Terje Vigen. Men eg va fornødde, for adle lo hvertfall.

Ein aen gang eg fekk gleden av å hørra min egen stemme, Hva på ein julatrefest i Bergjelandsgadå. Eg seie dokker bare, mermare Wenche Myre, Kirsti Sparboe og Åse Helgevold komme aldri eg. Det hadde seg sånn at ein eller aen forening så hu mormor va med i skolle holda jultrefest for Døvstomme. Det va stappfollt i lokalet. Ei dama så va veldigt fine, med dolt å greier satt å spelte piano. Det va di vanlige Du grønne glitrende, Et barn er født i Betlehem, me va fira ringar rondt treet. Eg gjekk ytterst, då fekk eg mest kraft ud av stemmen. Eg va høgt oppe, kan dokker tenka dokker, di fleste va jo døvstomme, bare ein å aen ledar va med i sangen. Å hu mormor va langt ude på kjykkenet, så eg gjorde så eg ville. Det va et leven uden sidestykke. Itte maden med hu mormor trygt plasert i oppvasken, då sko dei mer livlige sangane te pers. Vi gikk oss over sjø og land, då gjekk det bokstaveligt øve både det eina og det andra, guttar og jenter snofla i kverandre så me såg både de lyserøde og di kvide, hjelpe meg så kjekt det va. Då me kom hjem sporte han morfar koss jentene hans hadde hatt det. Hu mormor svarte, å Torstein det blir verre for kvert år, eg må ha ein globoid, det e rett å slett spinnvilt. Ja sa eg, det va kjempekjekt morfar, eg sang adle sangane og konne teksten og tonen, hvertfall bedre enn di andre. Men han lo ikkje! Han blei ikkje glade eller smilte heller. Han sa at eg måtte slutta å føla meg åvanpå, du kan skynna det sa han, di kan ikkje hørra tonane, og di kan ikkje læra å snakka sånn så oss. Men di kan gjerna noter di, å det kan ikkje du, å ikkje vil du læra heller. Så kom hu mormor inn å tog bomullsdotter ud av øyrene så hu potta inn i ovnen. Då lo han! Eg kan ikkje hjelpa for det sa han, men eg e glad eg ikkje va med dokke

2 del.

Ein sundag eg va å passte på an morfar. Dokker ser det at eg va vande med å passa på folk, for nå han pappa reiste ud te sjyss, så sa han alltid at eg måtte passa på mamma og broremann te han kom igjen. Sånn va det nå me va ude på båden med han og, sama lekså. Adle visste at han morfar va allergiske mod å vera aleina, han likte best nå heila huset va follt av folk. Så eg va der då denne fine solskinns sundagen, å me va inne i stuå for han skolle se ein kamp. Han satte alltid t.v. på gyseligt tidligt. For te å varma opp så han sa. Adle idrettsfolk varme opp før konkuransane sa han og humra. I den tidå va der bare et akvarie, der fiskane symde fram og tebars mens folk venta på programmet. Siden han morfar va rame te å vedda om allslags måtte eg velga meg ud ein fisk på t.v. så eg sko ha. Så hadde han Zebraen, så sko han tella korfor ein fisk så va mest på skjermen. Premien va alltid den same, ein Konge (kongen av Danamrk). Det va alltid han så vant for at me andre gadd jo ikkje sitta så lenge at det blei någe rettferdige vedding.

Eg hadde satt meg klar å va begynt på et brev. Nå hu mormor va vekke fekk me lov av han morfar å bruga et av di skikkelige maskinarkå i skrivemaskinen, di så der stod logoen hans på. Hu mormor sa at di va så dyre at det va ikkje legetøy for ungar, og dessuten så konne me tegna med blyant og papir så andre ungar måtte å ikkje transla på skrivemaskinå. Vel, der satt eg då å lekte kontordama på Remigtonnen.

Så ringe det på dørå! Eg ud å åbna. Dokker sko ha sitt! Utpå trappå stod der ei dama i di klenå, Lyse sommarhatt med fluenetting foran. Lyse kåba med så møje paljettar og knappar at eg blei mållause, skonå glitra i glassperler! Lebestiften va rødare eller julaserviettar. Å ude i gadå sto der et svart dollarglis, der ein mann med sjåførhua gjekk rundt og studerte. Damå sporte om Torkelsen va inne. Eg snudde på helen, og sprang inn te han så satt å varmde opp. Du morfar, det e ei dama udpå trappå så ser ud så hu har gjort innbrudd på Knapphuset, du må ud. Jo, han gjekk ud, eg hørte han sa at hu måtte komma inn, men hu ville ikkje det. Eg lytta å fekk med meg at han fekk oppgjøret for någe arbeid, så gjekk di øve te å prata om mynster, tøyer og basarar. Eg måtte bort i det stora vinduet for te å lura på hu så sto på trappå. Hadde eg ikkje visst bedre hadde eg innbilt meg at hu kom rett fra Junaiten. Men hu snakte jo Stavangerdialekt. Så kom han morfar inn igjen, låtten så bare det. Ka e det sa eg så hadde satt meg bag kontorpulten igjen. Nei, ka det e, eg seie det bare rett ud, eg syns damene og frøknane i denne byen blir løgnare å løgnare. Å sa eg, hu va ikkje løyen morfar, hu va veldigt pene å udstaferte.

Ja, ja ikkje sånn, men hu ville ha meg te tegna mynsteret på ein duk. Ja, det fikse du vel! Ja, men du, sa han, vett du kordan muskatnyddå ser ud før hu komme i kjykkenskoffene hos kånene. Eg måtte melda pass, muskadnydder va ikkje akkurat någe så interesserte meg någe særligt. Ja, ja sa han, Muskat e ein ting, men sild, sa han. Akkorat då begynte kampen, og han levde seg inn i den, ropte å huja. Eg måtte kikka bårt på han av å te hvis det blei for stilt. Så kom hu mamma og han broremann. Litt seinare kom hu mormor. Då begynte han med denna muskadnyddå igjen, og så sild. Hu mamma fekk latterkrampa, å hu mormor rista på håva. Jo, nå ska dokker hørra sa han, frk. n.n. va innom og betalte regningen sin i dag. I sama renne ga hu meg et tøystykke så eg sko tegna mynster på. For hu ville brodera någe te Waisenhusbasaren. Men hørr her, hu ville ha sild og muskad på dugen. E der någen så har sild og muskad på kaffidugane sporte han. Far, du må slutta opp, eg får så vondt i magen av lått. Du kan veda det sa hu, at frøknå ville ha ein blomst på dugen , derfor nevnte hu sikkert “Silla Muskat” å det e ein blomst å ikkje mad! Å, sa han så ikkje hadde fylt med. Seinare sa han at det hadde vore løye å tegna ei sild og ei muskat på ein kjykkendug.

Kverdagane konne innholda rige opplevelsar, sånn så den formiddagen eg gjekk for meg sjøl bag i gården å legte med dokkene mine. Plutseligt kom han morfar med mopeden og bag han kom det forsyne meg ein heilt forektige feiar. Han va så ekta at han va gravskjeden, dokker sko ha sitt maen. Han hadde trøsykkel, ein bunt med streng med kost på. Å på håve ein ekta feiarhatt. Eg va rett å slett satt ud av spel. Men då han morfar tog feiaren med seg inn, då måtte eg og inn. Han morfar måtte vera blitt galen, tenk å ta den skitne maen med inn på kjykken te na mormor. Eg satte meg ner inni kjykkenkrogen atte med vinduet. Dette skolle bli någe å fortella te han Arild. Ein heilt ekta feiar! Morfar va borte i vasken å vaskte hendene, feiaren gjorde det sama, eg va livredde at feiaren skolle ta frotehåndkleet på venstra sidå å tørka seg med. Men heldigvis så konne han visst med sånt någe så han brukte sekkahåndkle så va forbeholdt morfar Arild og meg. Jenter å folk med finare arbeid konne bruga frotehåndkle, det konne eg og sa hu mormor hvis eg bare slutta å grava i jordå. Så tog hu mormor ud brødfjølå den så henge fast i kjykkenbenken vett dokker. Så fant hu Aftenblad fra igår å la på taburetten før feiaren satte seg. Dette va någe så uhørt at eg glømde å snakka å spør. Mormor serverte plukkfisk, å feiaren og morfar snakkte i det vida å breia om både det eina å det andra. Tenk ein heilt ekta forektige gravskjeden feiar hadde fått komt inn på kjykkenet hos oss når hu mormor va hjemma. Nå feiaren gjekk så sa han onkel Torstein te han morfar. Å ittepå fekk eg greia på at han va syskinabarnet te mamma og di. Men eg hadde ihvertfall någe å fortella te han Arild.

Av og te var det møje folk på besøg, itte middagen så va det kaffi, å då snakte adle i samen om alt muligt. Me ungane hadde liga møje snakkerett så di voksne hjemma hos morfar og di. For så han morfar sa, hadde det ikkje våre for ungane så hadde eg ikkje hatt ein gode dag. Så sitte me der då. Han morfar spør ka me forbinde med våren så snart e rett rondt hjørna. Han Ole meine at våren e komt nå  alt det så hørre te inne e komt ud. Dette hørtes merkeligt ud, eg hadde aldri vært ude for det någen plass! Han måtte forklara det litt nøyaktigt. Jo, dokker ser det, at den dagen eg komme hjem sleden å trøtte itte ein lange arbeidsdag, å eg då møde bøgene fra boghydlå på trappå, maleriene på hedlå, sofapudene på hagabordet, så forresten ikkje va udkomt før eg gjekk på arbeid. Golvteppene og divanteppene på gjerdet, pleddå og slumreteppe på snorå, då sa han, då e det vår.

Hørtes heise ud sa han morfar. Eg for min del merke det på ordrebøgene og forespørslane, telefonen ringe to ganger i timen for folk ska mala hus, eller tapetsera stuene. Koss e det ungar seie han henvendt te oss. Han Arild meine at nå rennebilane e øvesidde og sjekka, mableskulene telde og på plass i påsen, då e våren rett rundt svingen. Hu mormor så komme fra ein gård Rennesøynå blåste i nasen av adle forslaga. Å nei dokker sa hu, nå lammå brege, å potetene kan ålast då e det vår!

Så sporte di meg, og eg sa at det hva nå fru Larsen kom ud med Frugtfade på håve. Ka, seie du ,sa hu Anny så ikkje hadde sagt någe heila tidå! Jo, sa eg ,om våren komme fru Larsen ud med ein hatt så e et frugtfat, det e både ananas, druer, epler, appelsinar oppå fadet å så ei neba.. Morfar å Anny ler så di riste, hu mormor plinge med skeia i tallerken å nevne at det e ikkje fint av voksne folk å le av klær å udstyr andre folk måtte liga. Hu ville ikkje ha någe mer snakk om sånt någe. Men , sa han morfar ingen har ei neba på et frugt fad. Hu Anny kan knapt snakka sånn ler hu. Det e ikkje ei neba Torstein, det e sikkert sitronå så har falma. Anny prøve å fortella at hu huske nå den hatten kom te byen. Eg glømme det aldri sa hu. Det va endå te i 31. Me va ner på kaien å sko ta imod han Severin bror min så kom hjem fra Amerika. Mens me stod der å venta, så kom det ei kåba ner øve langgangen med et frugtfad på toppen. Eg kjende jo ikkje kåbå, eg kjende jo ikkje frugtfade heller, men hu så va inni kjende eg jo. Eg garantere at det ikkje e ei neba, men ei sitrona! Nå e det nok om hattar å vårføleleser sa hu mormor. Å giid sa hu Anny, tenk hu har den hatten ennå!

Angåande hattar, så vokste jo me opp med at adle kånene hadde det. Hu mamma hadde vært av gårde å kjypt seg nye vinter hatt, den var mosagrønne i botn med svarte prikkar så ikkje var lige, på høyra sida var det festa ei veldige fjør. Ein dag me var adle inne hos mormor og morfar så spurte hu moster om han Arild ville vera med osser hjem. Å det ville han, men det seie eg bare eg tar ikkje same bussen så na moster. Å korfor ikkje det? Hu har kjypt seg ein hatt så ser ut så ein sjøldauda hane, så eg tar bussen ittepå!

Han morfar hadde ein røde moped eg tror det var ein Tempo. På bagasjebrettet var det festa ein kasse og oppi der gjekk det akkurat 2 stk. 10 liters spann maling. Eg meinte det var ein eplekasse, men han Arild sa det var ein appelsinkasse. Du må jo forstå litt du og sa han, har du sitt eple så hette Tre muskitear någen gang? Eg var litt i tvil om akkurat det, men fekk beskjed om at appelsinkassane hadde delt rom og någen folk hadde det te nattbord på høykant la han te. Appelsinkassar så nattbord forundra meg møje, men eg svelde den.

Det var møje lått og løye i denne familien min. Han morfar var visst ikkje heilt orienterte om trafikkreglar og sånt. Han tog ofta 12 meter stien sin med på mopeden øve venstre aksel så kvilte stien litt på appelsinkassen. Ein gang hu mamma skolle betala på bussen oppi Haugesundsgadå, rett øve gummien, då kom an morfar d.v.s. stien fyst rett ut i gadå så kom maen på mopeden, beinå va aldri på pedalane for han måtte holda balansen sa han. Så seie buss sjåføren: «Herregud, der komme buss sjåføranes skrekk» kjenne du maen sa han te na mamma. Ja sa hu, det er far min. Du må gi an beskjed at han må slutta å kjøra rundt med disse stiane sine! Ein dag går det gale. Han onkel hadde jo prøvd å sagt det te an, men dokker vett.

Hu mormor var ei store ferme dama, men lett på foten som ei ballettdanserinne. Ikkje hørte me na nå hu kom og gjekk, hu svevde på et vis. Ein dag kom hu svevane inn frå gangen. I dag venta eg litt på bussen, men så fant eg du at eg ville gå i forveien å hoppa på neste buss stopp. Men då eg såg meg tilbars å ikkje såg någe te an, så gjekk eg videre å plutseligt så var eg i krysset med Bergjelandsgadå. Tenk det! så sparte eg 40 øre på det og. Å sa han onkel, hadde du gått framforbi ein drosje hadde du tjent fem kroner.

Sånn var kverdagane våre! Ordspel var daglidags.

På hyttå ein gang satt morfar Arild og mamma og spelte kort, eg låg og spente og delvis sykla i lufta på sofaen, og hu mormor var på kjykken med dørå oppe. Ska ikkje du vera med å spela sa de med bordet te meg. Nei sa eg! Du kunne ha trengt å tenka litt ittekvert sa han Arild, nei sa eg, eg har fri! Fri fra ka då spurte han morfar. Fra å tenka vel sa eg, eg går på skolen heile dagane å må tenka heila tidå. Han Arild meinte at det var svært lide tenking eg dreiv med, bare någe hendelsløyser som vanlegt sa han. Hu på kjykken meinte at siden eg ikkje bedreiv någe skikkeligt så kunne eg nå snart læra meg å strikka å hekla. Nei sa eg det skal eg ihvertfall ikkje! Han Arild lurte på om det var någen reglar eller lovar i landet der det stod at jentene måtte læra håndarbeid! Han morfar hadde aldri hørt om sånne lovar, men han trodde det ville vera smart å læra det, kan komma godt med ein gang, sa han. Eg vett ikkje sa han Arild, eg tror det hadde blitt møje løye om jentongen skolle strikka. Så kom det fra na mormor på kjykken Ja det hadde vel blitt så nå Berta Gurina skulle strikka huva te an Johan, så blei det nye pils te na bestemor. ( pils er navnet de brukte på strikkeunderkjoler før i tiden)
Han morfar sjølv hadde jo fortalt om den fine dagen då han på vei til skolen, så han rett og slett satte seg ner på ei trapp for å fundera så han sa. Mens han satt der og funderte, så begynte kjerkeklokkene å slå, han blei så greben! Klokkene kimte ding, dang, han morfar sang: læraren e daude, klokker igjen å morfar sang læraren e daude. Så såg han någen bein framføre der han satt, så såg han opp og det var læraren! Gå an så flaut, men eg ba om unnskyldning altså, og mor fekk aldri veda det.

Selvefølgeligt har eg i notatbogå mi flerne episodar, både om det eina og det andra, takk for fylle!-

Har du noe du vil dele med meg og denne siden setter jeg stor pris på det.

Send melding via Facebook til Lisa Thelin Knutsen https://www.facebook.com/lisa.t.knutsen/,

eller på mail til lisatk@lyse.net